جراحی برداشتن رحم یا هیسترکتومی

رحم هر ماه یک لایه نازک از بافت خونی به عنوان بخشی از چرخه طبیعی ایجاد می کند تا برای رشد نوزاد آماده شود. همان بافت های خونی به تدریج در طی قاعدگی زمانی که تخمک و اسپرم به هم نمی رسند از بین می روند. هیسترکتومی اصطلاح پزشکی برای جراحی برداشتن رحم است. این یک روش چند منظوره است که برای درمان انواع شرایط و بیماری‌های رحمی استفاده می‌شود.

با انجام هیسترکتومی، ممکن است به ناراحتی، خونریزی غیرمعمول و مشکلات ادراری و روده ای که توسط رحم عفونی به وجود آمده است پایان دهید. هیسترکتومی ممکن است مستلزم برداشتن اندام‌ها و بافت‌های مجاور از جمله تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ، باتوجه به هدف کل عمل باشد. تنها عیب هیسترکتومی این است که مانع از بارداری و بچه دار شدن زن می شود.

چرا به برداشتن رحم نیاز دارید؟

اگر یکی از شرایط زیر را دارید ممکن است به هیسترکتومی نیاز داشته باشید:

• سرطان رحم، تخمدان، دهانه رحم یا آندومتر
• فیبروم رحم، تومورهای غیر سرطانی در دیواره رحم
• آندومتریوز، وضعیتی که در آن بافت‌هایی که رحم را پوشانده‌اند در جای دیگری مانند تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ یا سایر اندام‌ها رشد می‌کنند.
• افتادگی رحم، وضعیتی که در آن رحم از موقعیت معمول خود به داخل واژن می افتد.
• آدنومیوز، وضعیتی که در آن بافت هایی که روی رحم قرار دارند به دیواره عضلانی رحم رشد می کنند.
• خونریزی شدید و غیر طبیعی واژن
• درد مزمن رحم

انواع هیسترکتومی

میزان عمل بر اساس بیماری و وضعیت سلامتی بیمار توسط جراح تعیین می شود. انواع مختلف هیسترکتومی عبارتند از:

هیسترکتومی رادیکال

برداشتن رحم، دهانه رحم، تخمدان ها، لوله های فالوپ و غدد لنفاوی لگنی است. از آنجایی که تخمدان ها برداشته می شوند، یائسه می شوید.

هیسترکتومی کامل (ساده)

برداشتن رحم و دهانه رحم است، اما نه تخمدان ها یا لوله ها. در نتیجه این جراحی علائم یائسگی را تجربه نخواهید کرد.

هیسترکتومی ساب توتال (جزئی، فوق سرویکس)

برداشتن رحم است، اما تخمدان ها، دهانه رحم و لوله های فالوپ در جای خود باقی می مانند. بعد از این جراحی علائم یائسگی را تجربه نخواهید کرد.

هیستِرکتومی کامل با سالپنگو اوفورکتومی دو طرفه

برداشتن کل رحم، دهانه رحم، هم تخمدان ها و هم لوله ها است. این همچنین شما را در یائسگی جراحی قرار می‌دهد. اگر فقط یک تخمدان برداشته شود، سالپنگو اوفورکتومی راست یا چپ نامیده می شود و تخمدان باقیمانده می تواند سطح استروژن شما را برای جلوگیری از یائسگی بلافاصله حفظ کند.

هنگام مواجهه با بدخیمی ها، رحم همراه با دهانه رحم و بافت های اطراف آن، از جمله تخمدان ها، لوله های فالوپ و غدد لنفاوی لگن برداشته می شود. در مورد تومور خوش خیم، پزشک تصمیم خواهد گرفت که آیا برداشتن تخمدان ها و لوله های فالوپ ضروری است یا خیر.

روش های مختلف جراحی برداشتن رحم

چندین تکنیک مختلف در انجام هیسترکتومی وجود دارد.

هیسترکتومی شکمی (TAH)

از طریق یک برش در قسمت تحتانی شکم انجام می شود. در جراحی باز شکم، برش عمودی یا عرضی از طریق دیواره شکم روی شکم ایجاد می شود و رحم از طریق آن برش خارج می شود. در این جراحی بیمار باید تا پنج روز در بیمارستان بماند و بعد از بهبودی جای زخم قابل مشاهده خواهد بود.

هیستِرکتومی واژینال (TVH)

برشی در واژن ایجاد می شود که امکان ورود به حفره شکم را فراهم می کند. رحم از طریق این برش ایجاد شده در واژن برداشته می شود. پس از جراحی، زخم با بخیه بسته می شود و هیچ جای زخم قابل مشاهده ای روی شکم وجود نخواهد داشت.

هیسترکتومی واژینال به کمک لاپاراسکوپی (LAVH)

یک برش کوچک در ناحیه ناف در دیواره قدامی شکم ایجاد می شود، حفره شکمی با استفاده از یک سوزن مخصوص با دی اکسید کربن پر می شود و یک لاپاروسکوپ برای مشاهده وارد حفره شکمی می شود. 1 تا 3 برش کوچک دیگر در دیواره قدامی شکم برای وارد کردن ابزار جراحی ایجاد خواهد شد. رحم را می توان به صورت چند قطعه از شکم از طریق برش های کوچکی که قبلا ایجاد شده یا از طریق واژن برداشته می شود. پس از برداشتن رحم، ابزار جراحی برداشته می شود و گاز از حفره شکمی خارج می شود، زخم ها با بخیه بسته می شوند.

دکتر مهتاب مرجانی اندازه رحم را علاوه بر علائم دیگر شما ارزیابی می کند. و هیسترکتومی را که برای شما بهترین است توصیه می کند.

مراقبت های بعد از برداشتن رحم

رعایت توصیه های پزشک در زمان بهبودی پس از جراحی بسیار مهم است. مهم است که به اندازه کافی استراحت کنید و تا آنجا که ممکن است حرکت کنید. در ابتدا پیاده روی های کوتاه تری داشته باشید و با بهبودی به تدریج آن ها را طولانی کنید.

• به مدت 4 هفته بعد از عمل: هیچ چیزی را در واژن قرار ندهید (از جمله استفاده نکردن از تامپون و داروهای واژینال).
• برای 6-8 هفته بعد از عمل: وزنه های بالای 5 کیلوگرم را بلند نکنید؛ و رابطه جنسی نداشته باشید
• برای جلوگیری از عفونت، از محل برش به درستی مراقبت کنید.
• از پزشک خود در مورد زمان ایمن بودن دوش گرفتن، حمام کردن یا خیساندن در آب بپرسید.
• فعالیت های خود را به آرامی افزایش دهید.
• برای تقویت بهبودی، رژیم غذایی غنی از میوه ها و سبزیجات مصرف کنید. از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به مصرف آهن دارید.

زندگی بدون رحم و تخمدان

در برخی از زنانی که تحت برداشتن نسبی رحم قرار گرفته اند و دهانه رحم دست نخورده باقی مانده است، خونریزی قاعدگی ممکن است به شکل خفیف ادامه یابد، زیرا مقدار کمی از بافت مخاطی رحم باقی مانده در دهانه رحم است.

اگر در سن باروری هستید و تخمدان‌هایتان را همراه با رحم خارج نکرده‌اید، تنظیم هورمونی طبق معمول حفظ می‌شود و تخمدان‌ها به عملکرد خود ادامه می‌دهند: فولیکول‌ها بالغ می‌شوند، تخمک‌گذاری رخ می‌دهد و اغلب سندرم پیش از قاعدگی ادامه می‌یابد، حتی اگر خود قاعدگی دیگر رخ نمی دهد. یائسگی در زمانی اتفاق می افتد که بدون جراحی اتفاق می افتد، معمولاً در دهه 50 زندگی.

اگر رحم با تخمدان ها قبل از یائسگی طبیعی خارج شود، این امر منجر به کاهش تولید هورمون های زنانه و در نتیجه یائسگی می شود که می تواند به صورت علائم انتقالی ناخوشایند مانند تعریق شبانه، گرگرفتگی، تغییرات خلق و خو و اختلالات خواب ظاهر شود. خشکی و نازک شدن پوست و غشاهای مخاطی نیز ممکن است در طول زمان اتفاق بیفتد. اگر این علائم کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و وضعیت سلامتی شما اجازه دهد، ممکن است پزشک شما درمان جایگزینی هورمونی را برای شما تجویز کند. در زنانی که در حال حاضر در دوران یائسگی هستند، برداشتن رحم علائم جدید قابل توجهی را ایجاد می کند.

وجود رحم میل جنسی یا علاقه فرد به رابطه جنسی را تعیین نمی کند. میل جنسی تحت تاثیر هورمون های آندروژنی است که در غدد فوق کلیوی و به مقدار کم در تخمدان ها نیز تشکیل می شود. بنابراین، جنسیت پس از برداشتن رحم دقیقاً مانند قبل از جراحی باقی می ماند.

عوارض بعد از عمل برداشتن رحم

برداشتن رحم خطر کمی برای عوارض جدی دارد:

• خونریزی شدید در حین جراحی
• خونریزی بعد از جراحی
• افزایش لخته شدن خون و تشکیل لخته در رگ های خونی
• التهاب بعد از عمل
• آسیب مثانه، حالب یا روده
• انسداد روده
• واکنش شدید تهدید کننده زندگی به داروهای بیهوشی

عوارض نادری که ممکن است 30 روز پس از برداشتن رحم رخ دهد عبارتند از:

• بی اختیاری ادرار
• افتادگی اندام لگن
• درد مزمن
• فیستول واژینال بین مثانه و راست روده
• تب
• عفونت