فیبروم رحم و روش های تشخیص آن

فیبروم رحم رشد غیر طبیعی بافت ماهیچه ای است که در (یا روی) دیواره رحم تشکیل می شود. فیبروم ها خوش خیم هستند (مضر نیستند، تهدید کننده زندگی نیستند). اما می توانند علائمی مانند خونریزی نامنظم واژن و درد لگن ایجاد کنند. فیبروم‌های رحمی گاهی در ادبیات پزشکی میوم یا لیومیوم نامیده می شود.

فیبروم رحم بسیار شایع است. از هر 4 زن، 3 نفر ممکن است در مقطعی از زندگی خود به آن مبتلا شوند. آنها در طول سال های تولید مثل بیشتر شایع هستند. فیبروم رحم اغلب هیچ علامتی ایجاد نمی کند و معمولا پس از یائسگی کوچک می شود. در موارد دیگر، فیبروم های درمان نشده ممکن است منجر به مشکلاتی مانند خونریزی شدید، کم خونی، درد یا فشار لگن، تغییرات باروری و عوارض دوران بارداری شود. علائم به اندازه، محل و تعداد فیبروم ها بستگی دارد.

میوما یا فیبروم رحم می تواند حالت های مختلفی داشته باشد. در برخی موارد فیبروم رحم خود به وجود آمده و رشد می کند. برخی رشد سریع تر و برخی رشد کند تری دارند. در برخی موارد فیبروم رحمی خود به خود کوچک می شود. دَر برخی موارد ممکن است میوم عفونی شود ودرد ایجاد کند. این درد می تواند در هنگام ادرار و یا رابطه جنسی بروز کند. در مواردی ممکن است میوم هیچ علامتی نداشته باشد و وقتی به اندازه کافی رشد و تغییر کرد علائم خود را نشان دهد.

چه عواملی سبب ایجاد فیبروم رحم می شود؟

عوامل بسیاری در ایجاد فیبروم رحم تاثیر گذار است که مهمترین آنها عبارتند از:

• ژنتیک یکی از عواملی است که بر بروز فیبروم تاثیر گذار است.
• سابقه خانوادگی افراد اهمیت دارد. یعنی کسانی که در بستگاه درجه یک این مشکل وجود دارد، 2.5 برابر نسبت به سایرین امکان بروز فیبروم رحم در آنها بیشتر است.
• اگر سن شروع بلوغ در سنین پایین اتفاق بیفتد یا اینکه یائسگی در سن بالاتری رخ دهد، بروز فیبروم ها شایع تر است.
• رژیم غذایی از عوامل دیگری است که می تواند بر احتمال ایجاد فیبروم ها تاثیر بگذارد، رژیم های غذایی غنی از گوشت قرمز، گوشت گوساله و ژامبون نیز می تواند بر احتمال ایجاد فیبروم رحم موثر باشد. همچنین رژیم های غذایی حاوی سبزیجات میزان بروز آن را کاهش می دهد.
• هر چه تعداد بارداری ها بیشتر باشد، تماس بدن با هورمون پایین تر خواهد بود و در نتیجه میزان بروز فیبروم ها کمتر می شود.

علائم فیبروم رحم چیست؟

بسیاری از خانمهایی که فیبروم دارند هیچ علائمی ندارند. اما  مواردی وجود دارد که علائم می تواند تحت تأثیر محل، اندازه و تعداد فیبروم ها باشد.

در زنانی که علائم دارند، شایع ترین علائم فیبروم رحم شامل موارد زیر است:

• خونریزی شدید قاعدگی (در مورد خونریزی واژن بیشتر بدانید)
• دوره قاعدگی بیش از یک هفته طول می کشد
• فشار لگن یا درد
• تکرر ادرار
• مشکل در تخلیه مثانه
• یبوست
• کمردرد یا پا درد

فیبروئید به ندرت می تواند باعث ایجاد درد حاد در فرد شود.

فیبروئیدها به طور کلی توسط مکان قرار گیری شان طبقه بندی می شوند. فیبروم داخل بدن در دیواره عضله رحمی رشد می کند. فیبروم‌های زیر مخاطی داخل حفره رحم ایجاد می شوند. فیبروم های زیر پوستی به خارج از رحم وارد می شوند.

مراجعه به پزشک

اگر هر یک مشکلات زیر را دارید، لازم است به متخصص زنان خوب در تهران مراجعه نمایید:

• درد لگنی که از بین نمی رود
• دوره های قاعدگی بسیار سنگین، طولانی یا دردناک
• لکه بینی یا خونریزی بین دوره ها
• مشکل در تخلیه مثانه
• کم خونی

آیا درمانی برای فیبروم وجود دارد؟

درمان های هورمونی تأثیر نسبتاً کمی روی فیبروم ها دارند. در حقیقت، قرص های ضد بارداری بعضی اوقات می توانند باعث رشد آنها نیز شوند. فیبروم ها برای تحریک رشد بیشتر به استروژن وابسته هستند. به همین دلیل، آنها اغلب تا یائسگی رشد می کنند، سپس کوچک می شوند و در صورت استفاده از درمان جایگزینی هورمون (HRT) پس از یائسگی، می توانند دوباره رشد کنند. مسدود کردن عملکرد تخمدان با استفاده از لوپرون می تواند منجر به کاهش 30-60٪ در اندازه فیبروئید در طی دو تا سه ماه شود، اما پس از قطع دارو دوباره رشد می کنند. به همین دلیل، لوپرون بهترین نقش خود را به عنوان یک دارو برای کوچک کردن فیبروم ها دارد تا زمانی که یک عمل جراحی موفقیت آمیز انجام شود. همچنین داروهایی مانند یولیپریستال، دانازول و…نیزممکن است بنابر صلاحدید پزشک تجویز شوند.روشهای مختلف جراحی برای درمان فیبروم رحم وجود دارد.

چه روشهای جراحی برای فیبروم وجود دارد؟

میومکتومی

در صورت خارج شدن فیبروم ها و ترمیم عضله رحم، رحم قابل حفظ شدن است. این روش میومکتومی نامیده می شود.

میومکتومی می تواند از طریق برش باز یا در بعضی موارد به روش لاپاراسکوپی انجام شود. اکثر کارشناسان معتقدند قطر حدود 9-10 سانتی متر (حدود 4 اینچ) بزرگترین اندازه فیبروئیدی است که باید بصورت لاپاروسکوپی از بین برود. چند نکته مهم که باید در مورد میومکتومی به یاد داشته باشید:

• اگر به تعداد چهار یا کمتر فیبروم وجود داشته باشد، احتمال رشد مجدد فیبروم در 5 سال بعد از میومکتومی حدود 10٪ است.
• اگر هنگام میومکتومی بیش از چهار فیبروم وجود داشته باشد، احتمال رشد مجدد پس از میومکتومی بیش از دو برابر می شود.
• آزمایشاتی مانند سونوگرافی و اسکن MRI در صورت وجود بیش از چهار یا پنج فیبروم دقیقاً نمی توانند تعداد آن را شمارش کنند.

به همین دلیل ، تعداد دقیق فیبروم های موجود (و احتمال بروز مجدد پس از میومکتومی) تا زمان شروع جراحی میومکتومی، به طور دقیق مشخص نمی شود.

• چسبندگی یا بافت اسکار معمولاً پس از میومکتومی شکل می گیرد و می تواند باعث ایجاد مشکلات باروری و درد شود.

هیسترکتومی

هنگامی که علائم شدید باشد، به خصوص وقتی که فیبروم ها سریع رشد می کنند، در مواردی که انجام میومکتومی غیر عملی است یا وقتی شخصی می خواهد به این اطمینان دست یابد که فیبروم ها رشد نخواهند کرد، برداشتن رحم و فیبروم ها با هم بهترین گزینه خواهد بود. هنگامی که رحم و دهانه رحم با هم برداشته شوند، به آن هیسترکتومی کامل گفته می شود. در بیشتر موارد تخمدان ها را می توان در جای خود نگه داشت. انواع هیسترکتومی که هر فردی قابل انجام است، به اندازه رحم و فیبروم ها، عمل جراحی قبلی و اینکه شما زایمان واژینال یا طبیعی داشته اید یا نه بستگی دارد.

درمان داروی فیبروم ها

دارو هایی که در این زمینه تجویز می شوند معمولا خاصیت درمانی نداشته و بیشتر برای کاهش علائم و عوارض فیبروم های رحمی استفاده می شوند. رایج ترین این دارو ها برای کاهش خونریزی می باشند. فیبروم ها به شدت و مقدار خونریزی در دوران عادت ماهیانه می افزایند. حتی گاهی باعث ایجاد خونریزی خارج از دوره می شوند. این عوامل به کم خونی های شدید در زنان می انجامد و از ان جایی که فیبروم رحمی مشکل بسیار شایعی در زنان است ، این مسئله می تواند به ضعف و خستگی مفرد ، بی حوصلگی و در نهایت کاهش سلامتی زنان شود.

البته ممکن است پزشک انواعی از دارو ها مثل کابرگولین و دانازول را برای جلوگیری از رشد میوم ها تجویز کند. این داروها با کنترل هورمون ها می توانند سایز میوم ها را کاهش دهند. اما در عین حال این هورمون های نباید طولانی مدت استفاده شوند . چون در طولانی مدت می توانند باعث ایجاد پوکی استخوان در زنان شوند.

روش های درمانی دیگری نیز وجود دارند که می توانند به از بین بردن فیبروم های رحم کمک کنند که با توجه به وضعیت بدنی و شریط فیبروم ها پزشک به بیمار توصیه می کند و یا منع می کند. البته هر یک از این روش ها مزایا و معایب خود را دارند.

عوارضی که فیبروم رحمی ایجاد می کند

به طور کلی فیبروم های رحمی مشکلی ایجاد نمی کنند. اما در برخی افراد ممکن است باعث درد شوند و آزار دهنده باشند . همچنین همانطور که گفته شد این فیبروم ها باعث افزایش خونریزی در دوران قاعدگی و گاهی حتی خارج از دوره پریود شود. این مسئله می تواند باعث کم خونی شود که شاید لازم باشد برای جبران آن انتقال خون انجام شود.

مشکل دیگری که میوم های رحمی می توانند برای زنان ایجاد کنند مربوط به بارداری (فیبروم در بارداری) می شود.ازآن جایی که میوم ها برای رشد خود از هورمون های زنانه استفاده می کنند و در دوران بارداری مقادیر هورمون های رشد افزایش میابد؛ از این رو ممکن است در بارداری اندازه فیبروم های رحم زیاد شود و مشکلاتی ایجاد کند. به دلیل رشد میوم ها در اطراف دهانه رحم ممکن است رشد آن ها باعث انسداد دهانه رحم شده و احتمال سقط جنین را بالا ببرند. گاهی اوقات میوم ها می توانند یکی از علل ناباروری باشند.

پزشک می تواند با معاینه لگن وجود فیبروم در آن را تشخیص دهد . تغیر شکل رحم می تواند از علائم نشان دهنده وجود فیبروم باشد. پس از تشخیص پزشک با انجام آزمایش هایی می توان در مورد وجود فیبروم نظر قطعی داد. این آزمایش های می توانند یکی یا تعدادی از موارد زیر باشند:

• سونوگرافی
• هیستروسکوپی
• هیستروسونوگرافی
• MRI

جلوگیری از فیبروم رحم

اگرچه محققان همچنان شواهد علمی کمی در مورد نحوه جلوگیری از آنها در دسترس است.

اما، با انجام انتخاب سبک سالم زندگی، مانند حفظ وزن طبیعی و خوردن میوه و سبزیجات، می توانید خطر ابتلا به فیبروم را کاهش دهید.

خلاصه کلام

فیبروئیدها یا فیبروم ها معمولا توده های خوش خیم عضله صاف رحم هستند و قبل از سن بلوغ به ندرت دیده می شوند. همچنین پس از سن یائسگی فیبروم رحم به تدریج پسرفت می کنند. بیشترین سنی که با فیبروم ها مواجه می شویم، مربوط به سنین بارداری است. هورمون های جنسی که در زنان ترشح می شود مثل استروژن و پروژسترون می توانند احتمال رشد فیروم ها یا میوم های رحمی را افزایش دهند. چرا که این هورمون ها سلول های دیواره رحم را برای رشد و تکثیر تحریک می کنند. و همانطور که گفته شد این فیبروم ها از تمایز و جهش هورمونی در جریان تکثیر سلول های رحم ایجاد می شوند. در دوران قاعدگی با کاهش میزان ترشح هورمون های استروژن و پروژسترون احتمال ایجاد میوم ها نیز کاهش می یابد.

منبع

https://www.med.unc.edu/obgyn/migs/our-services/what-kinds-of-problems-do-the-doctors-in-this-group-treat/fibroid-tumors/

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/uterine-fibroids/symptoms-causes/syc-20354288