در صورتی که شما و همسرتان به مدت یک سال رابطه جنسی محافظت نشده داشته باشید و باردار نشوید، به آن ناباروری گفته می شود. ناباروری ممکن است ناشی از مشکلی باشد که شما یا همسرتان دارید یا ترکیبی از عواملی که مانع از بارداری می شوند. اما خوشبختانه در حال حاضر بسیاری از روشهای درمان ناباروری بی خطر و مؤثر وجود دارد که شانس بارداری شما را به میزان قابل توجهی بهبود می بخشد.
علائم ناباروری
باردار نشدن از علائم اصلی ناباروری نیست. ممکن است علائم بارز دیگری نیز وجود نداشته باشد. بعضی اوقات، ممکن است یک خانم مبتلا به ناباروری دوره قاعدگی نامنظمی داشته باشد. در بعضی موارد، مردی که دارای مشکل ناباروری است ممکن است برخی از علائم مربوط به مشکلات هورمونی مانند تغییر در رشد مو یا عملکرد جنسی را داشته باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
- سن بالای 35 سال دارید و به مدت 6 ماه یا بیشتر برای بارداری تلاش کرده اید.
- بالای 40 سال دارید.
- دوره های قاعدگی نامنظم دارید.
- دوره های قاعدگی بسیار دردناکی را تجربه کرده اید.
- به آندومتریوز یا بیماری التهابی لگن مبتلا شده اید. (برای اطلاعات بیشتر به صفحه آندومتریوز از تشخیص تا درمان مراجعه کنید)
- چندین مورد سقط جنین داشته اید.
- تحت معالجه سرطان قرار گرفته اید.
دلایل ناباروری
برای بارداری باید تمام مراحل تخمک گذاری و لقاح به درستی اتفاق بیفتد. بعضی اوقات مواردی که باعث ناباروری در زوج ها می شود، در بدو تولد وجود دارند و بعضی اوقات بعداً در زندگی بروز می کنند.
علل ناباروری می تواند ناشی از یک نفر یا هر دو شریک زندگی باشد. بطور کلی:
- در حدود یک سوم موارد، ناباروری به دلیل مشکلات مرد است.
- حدود یک سوم موارد، ناباروری به دلیل مشکلات زن است.
- در موارد باقیمانده، هم در مورد زن و هم مرد مشکلاتی وجود دارد و یا دلیل خاصی پیدا نمی شود.
درباره تعیین جنسیت قبل از بارداری بیشتر بخوانید.
عوامل خطر در ناباروری
بسیاری از عوامل ناباروری در مردان و زنان یکسان است. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- سن. قدرت باروری زنان به تدریج با افزایش سن، به خصوص در اواسط دهه 30 کاهش می یابد و به سرعت بعد از 37 سالگی کاهش قابل ملاحظه ای می یابد. ناباروری در زنان مسن تر به احتمال زیاد به دلیل پایین آمدن تعداد و کیفیت تخمک ها است و همچنین می تواند به دلیل مشکلات سلامتی باشد که بر باروری تأثیر می گذارد. مردان بالای 40 سال نیز ممکن است نسبت به مردان جوان قدرت باروری کمتری داشته باشند.
- مصرف دخانیات. استعمال دخانیات یا ماری جوانا توسط هر یک از زن یا مرد ممکن است احتمال بارداری را کاهش دهد. همچنین استعمال سیگار می تواند تاثیر درمان باروری را کاهش دهد. سقط جنین در خانم هایی که سیگار می کشند بیشتر است. سیگار کشیدن می تواند خطر اختلال در نعوظ و تعداد کمتر اسپرم در مردان را نیز افزایش دهد.
- مصرف الکل. مصرف الکل ممکن است منجر به ناباروری شود. در مورد آقایان، مصرف زیاد الکل می تواند تعداد اسپرم و تحرک آنها را کاهش دهد.
- اضافه وزن. در بین زنان، یک سبک زندگی بدون تحرک و همراه با اضافه وزن ممکن است خطر ناباروری را افزایش دهد. برای مردان هم، تعداد اسپرم ها ممکن است در اثر چاقی دچار تغییر شود.
- لاغر بودن. خانم هایی که دچار کمبود وزن هستند ممکن است دچار مشکلات ناباروری شوند.
- ورزش. ورزش نکردن و عدم تحرک باعث چاقی می شود و این عامل سبب افزایش خطر ناباروری می شود. گاهی اوقات، ممکن است مشکلات تخمک گذاری در زنانی که اضافه وزن ندارند و فعالیت های سنگین انجام می دهند، رخ دهد.
جلوگیری از ناباروری
برخی از انواع ناباروری قابل پیشگیری نیست. اما رعایت چند استراتژی ممکن است شانس بارداری شما را افزایش دهد.
زوجین
رابطه جنسی در زمان تخمک گذاری، شانس بارداری را افزایش می دهد. بنابراین شروع مقاربت جنسی حداقل پنج روز قبل و تا یک روز پس از تخمک گذاری، احتمال بارداری شما را بهبود می بخشد. تخمک گذاری معمولاً در میانه سیکل – در نیمه بین دوره های قاعدگی – که برای بیشتر زنان 28 روز است، رخ می دهد.
مردان
اگرچه بیشتر انواع ناباروری در مردان قابل پیشگیری نیست، اما این راهکارها می تواند به شما کمک کند:
- از مصرف مواد مخدر و دخانیات و نوشیدن الکل به مقدار زیاد خودداری کنید، زیرا ممکن است به باروری مردان کمک کند.
- از رفتن درون وان حمام با آب داغ یا به طور کلی استحمام با آب داغ خودداری کنید، زیرا به طور موقت می تواند بر تولید و تحرک اسپرم تأثیر بگذارند.
- از قرار گرفتن در معرض سموم صنعتی یا محیطی که می تواند بر تولید اسپرم تأثیر بگذارد، خودداری کنید.
- مصرف داروهایی که ممکن است روی باروری تأثیر بگذارد، چه داروهای تجویز شده و چه داروهای بدون تجویز را محدود کنید. در مورد داروهایی که به طور مرتب مصرف می کنید با پزشک خود صحبت کنید، اما بدون توصیه پزشکی از مصرف داروهای تجویز شده خودداری نکنید.
- ورزش. ورزش منظم ممکن است کیفیت اسپرم را بهبود بخشد و قدرت باروری را افزایش دهد.
زنان
برای زنان، تعدادی از راهکارهای ارائه شده احتمال بارداری را افزایش می دهد:
- سیگار کشیدن را ترک کنید. مصرف تنباکو روی باروری تأثیرات منفی زیادی دارد. اگر سیگار می کشید و در حال فکر کردن برای بارداری هستید، لازم است آن را ترک کنید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر خودداری کنید. مصرف این مواد ممکن است توانایی شما در حاملگی سالم را مختل کند. اگر می خواهید باردار شوید ، الکل مصرف نکنید و از مواد مخدر مانند ماری جوانا استفاده نکنید.
- مصرف کافئین را محدود کنید. زنانی که سعی در بارداری دارند ممکن است بخواهند میزان مصرف کافئین خود را محدود کنند. از پزشک خود در مورد مصرف کافئین راهنمایی بخواهید.
- ورزش. ورزش منظم از اهمیت بالایی برخوردار است، اما ورزش شدید هم می تواند روی باروری تأثیر بگذارد.
- نداشتن اضافه وزن. چاقی یا اضافه وزن می تواند بر تولید هورمون شما تأثیر بگذارد و باعث نازایی شود.
درمان ناباروری
درمان ناباروری به این موارد بستگی دارد:
- چه چیزی باعث ناباروری شده است؟
- چه مدت نابارور بوده اید؟
- سن شما و سن همسرتان
- اطلاعات شخصی
در مواردی که حاملگی خودبخود اتفاق نیفتد، زوجین اغلب می توانند با استفاده از فناوری تولید مثل باردار شوند.
درباره علائم سرطان رحم و درمان آن بیشتر بخوانید.
درمان ناباروری مردان
دَرمان مردان برای مشکلات جنسی عمومی یا فقدان اسپرم سالم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تغییر سبک زندگی. بهبود شیوه زندگی و رفتارهای خاص از جمله قطع مصرف برخی داروها، عدم مصرف دخانیات، بهبود دفعات و زمان مقاربت، ورزش منظم و سایر عواملی که ممکن است در نتیجه باروری اختلال ایجاد کنند، ممکن است شانس باروری را افزایش دهد.
- داروها. مصرف برخی از داروهای خاص ممکن است تعداد اسپرم و احتمال دستیابی به یک بارداری موفق را بهبود بخشد. این داروها ممکن است عملکرد بیضه از جمله تولید و بهبود کیفیت اسپرم را افزایش دهند.
- عمل جراحی. در برخی شرایط، جراحی ممکن است بتواند انسداد اسپرم را برطرف و شانس باروری را افزایش دهد. در موارد دیگر، جراحی واریکوسل ممکن است احتمال بارداری را بهبود بخشد.
- بازیابی اسپرم. با استفاده از این تکنیک ها، اسپرم ها را در صورت بروز مشکل در انزال یا هنگامی که هیچ اسپرمی در مایعات انزالی وجود ندارد، می گیرند. این روش ها همچنین ممکن است در مواردی که تعداد اسپرم ها کم یا غیر طبیعی باشد، مورد استفاده قرار گیرند.
درمان ناباروری زنان
بعضی از خانم ها برای بهبود باروری فقط به یک یا دو روش درمانی نیاز دارند اما زنان دیگر ممکن است برای باردار شدن به چندین نوع درمان مختلف نیاز داشته باشند.
- تحریک تخمک گذاری با مصرف داروهای باروری. داروهای باروری درمان اصلی برای خانم هایی است که به دلیل اختلالات تخمک گذاری نابارور هستند. این داروها تخمک گذاری را تنظیم یا القا می کند. با پزشک خود در مورد گزینه های دارویی برای باروری – از جمله مزایا و خطرات هر کدام، صحبت کنید.
- لقاح داخل رحمی (IUI). در طی IUI، اسپرم های سالم در زمانی که تخمدان تخمک ها را آزاد می کند، مستقیماً در رحم قرار گرفته می شود. بسته به دلایل ناباروری، زمان انجام IUI می تواند با سیکل طبیعی شما یا با داروهای باروری هماهنگ شود.
- جراحی برای بازگرداندن باروری. مشکلات رحمی مانند پولیپ آندومتر، سپتوم رحم، بافت اسکار داخل رحمی و برخی از فیبروم ها را می توان با جراحی هیستروسکوپی درمان کرد. آندومتریوز، چسبندگی لگن و فیبروم بزرگتر نیز ممکن است نیاز به عمل جراحی لاپاراسکوپی یا جراحی باز شکم داشته باشد.
- لقاح خارج رحمی (IVF). در طی IVF، تخمک های بالغ و اسپرم های سالم از زن و مرد گرفته می شوند و در محیط آزمایشگاه تلقیح می شوند. کاشت جنین در رحم هم چند روز پس از تلقیح انجام می گیرد.
کلام آخر
در این مقاله به بررسی دلایل ناباروری در زنان و مردان پرداختیم و در آخر هم موثرترین درمان های ناباروری را برای هر یک از زوجین شرح دادیم. امیدواریم با نگارش این مقاله توانسته باشیم گامی هر چند کوچک در راستای سلامت جامعه برداشته باشیم. همچنین در صورت نیاز به درمان ناباروری توصیه می کنیم به بهترین متخصص زنان برای درمان ناباروری مراجعه کنید.
منبع
دکتر مهتاب مرجانی در سال ۱۳۶۷ با رتبه ۱۲ کنکور وارد دانشگاه علوم پزشکی تهران شد. وی درسال ۱۳۷۶ دوره تخصصی زنان، زایمان و نازایی را شروع کرد و از سال ۱۳۸۰ به عنوان متخصص زنان، زایمان و نازایی مشغول به کار شد. دوره تکمیلی لاپاراسکوپی را در محضر دکتر عادل شروین فرا گرفت و دوره های هیستروسکوپی، کلپوسکوپی و کربوکسی تراپی را هم به طور تکمیلی گذراند.
دکتر مرجانی عضو کمیته علمی انجمن زنان و مامایی ایران، عضو انجمن سرطانهای زنان، انجمن طب مادر و جنین و انجمن جراحان درون بین ایران است.
0 Comments