آندومتریوز

اندومتریوز (Endometriosis) یک بیماری شایع و پیچیده اما کمتر شناخته شده است. این پاتالوژی نه تنها باعث کاهش رفاه عمومی بدن می شود، بلکه می تواند بر روان و زندگی زن و شوهر نیز تأثیر بسزایی داشته باشد. آندومتریوز یک بیماری مزمن است که می‌تواند دردناک باشد، باروری را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کاهش مشارکت در مدرسه، کار و فعالیت‌های ورزشی شود. اندومتریوز زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌هایی مشابه سلول‌هایی که روی رحم قرار دارند، در نواحی دیگر بدن، به ویژه در اطراف تخمدان‌ها و پشت رحم رشد می‌کنند.

اندومتریوز تقریبا از هر 10 زن یک نفر را مبتلا می‌کند. تخمین زده می شود که حدود 15-10 درصد از زنان بارور به آن مبتلا هستند. و حتی 30 تا 40 درصد از زنان مبتلا به ناباروری این آسیب شناسی را به صورت متغیر نشان می دهند.

گاهی اوقات باعث درد شدید می شود و ممکن است باروری شما را کاهش دهد. (برای اطلاعات بیشتر به صفحه آندومتریوز و ناباروری مراجعه کنید) گزینه های درمانی زیادی وجود دارد، بنابراین برای تشخیص و اطلاعات بیشتر تا آخر مقاله همراه ما باشید.

آندومتریوز چیست؟

آندومتریوز زمانی اتفاق می افتد که بافت آندومتر مانند، مشابه بافتی که به طور معمول پوشش رحم را پوشانده است، در سایر قسمت های بدن مانند تخمدان ها، لوله های فالوپ، صفاق و خارج رحم یافت می شود. این بافت ها در مجموع به نام اندومتریوز شناخته می شوند. و مانند بافت آندومتر پوشش دهنده رحم، به هورمون های آزاد شده توسط تخمدان ها پاسخ می دهند و باعث خونریزی می شوند.

این منجر به التهاب و زخم می شود که می تواند باعث “چسبندگی” دردناکی شود. که اندام های لگنی را که معمولاً از هم جدا هستند به هم می پیوندد.

PATHOGENESIS (بیماری زایی)

در این بیماری شاهد لانه گزینی غیرعادی مخاط داخلی رحم (آندومتر) در خارج از محل آن (به عنوان مثال تخمدان، صفاق، لوله های فالوپ، واژن، روده، مثانه) هستیم. هر ماه تحت تأثیر هورمون های تولید شده توسط تخمدان ها برای چرخه قاعدگی، این مناطق خونریزی می کنند. و باعث تحریک بافت های اطراف می شوند و در نتیجه زخم ها و چسبندگی ها ایجاد می شود. با گذشت زمان، این بیماری که به عنوان یک مشکل سطحی شروع می شود، به تدریج به نفوذ در بافت ها می رسد. و ریشه کن کردن کامل آن دشوارتر می شود.

علائم اندومتریوز

آندومتریوز روی هر فردی متفاوت است. بسیاری از زنان مبتلا به آندومتریوز درد را تجربه می کنند، اما برخی از آنها هیچ علامتی ندارند. برخی از زنان در هنگام قاعدگی درد خفیفی دارند و برخی دیگر در تمام چرخه قاعدگی خود درد شدید دارند. اندومتریوز می تواند انواع مختلفی از دردها را ایجاد کند. مثلا:

• قاعدگی های دردناک
• درد داشتن در هنگام یا بعد از رابطه جنسی
• درد در ناحیه شکم، کمر و لگن
• درد در حین تخمک گذاری، از جمله درد در ران ها یا پاها
• درد هنگام رفتن به توالت برای گریه کردن یا تهوع

در اکثر موارد (و نه همه)، علائم اندومتریوز پس از یائسگی فروکش می‌کند.

اندومتریوز همچنین ممکن است باعث:

• پریودهای سنگین
• قاعدگی نامنظم
• طولانی تر از دوره های طبیعی
• مشکلات مثانه و روده ها
• نفخ
• خستگی
• تغییرات خلق و خو
• احساس ناراحتی واژن
• کاهش باروری

چه چیزی باعث آندومتریوز می شود؟

ما دقیقاً نمی دانیم که چه چیزی باعث آندومتریوز می شود، اما برخی از علل احتمالی و عوامل خطر وجود دارد که باید در نظر گرفته شوند.

قاعدگی معکوس

قاعدگی شما گاهی اوقات می تواند در امتداد لوله های فالوپ به داخل حفره لگن برگردد. خون، که حاوی سلول‌های آندومتر است، به طور معمول توسط بدن جذب می‌شود، اما گاهی اوقات سلول‌ها می‌توانند به نواحی خارج از رحم بچسبند و منجر به آندومتریوز شوند.

سیستم ایمنی بدن

اگر سیستم ایمنی شما رشد بافت آندومتر را در خارج از رحم متوقف نکند، ممکن است به اندومتریوز مبتلا شوید.

سابقه خانوادگی

مطالعات نشان می‌دهد که ژنتیک وسابقه خانوادگی ممکن است در بوجود آمدن آندومتریوز نقش داشته باشد. اگر یکی از بستگان نزدیک اندومتریوز داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد فامیل 10 برابر بیشتر می‌شود.

تشخیص اندومتریوز

اندومتریوز در وهله اول با شرح حال گرفته شده به صورت هدفمند که با معاینه بالینی همراه با جستجوی هر گره لگنی یا کیست تخمدان همراه است، شناسایی می شود. سونوگرافی اندوواژینال اغلب با این معاینه همراه است. در صورت وجود شک تشخیصی، گاهی اوقات می توان لاپاراسکوپی تشخیصی را با ارزیابی لوله ها انجام داد.

لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی روش تشخیصی اولیه برای اندومتریوز در نظر گرفته می شود. این یک روش تهاجمی با حساسیت کلی 97٪ اما با ویژگی تنها 77٪ است. محل‌های زیر به ترتیب نزولی، شایع‌ترین محل‌هایی هستند که در لاپاراسکوپی یافت می‌شوند:

• تخمدان ها
• Posterior cul-de-sac (بن بستی است که بین دیوار رکتوم و دیوار خلفی رحم قرار دارد)
• رباط پهن (Broad ligament)
• رباط رحمی ساکرال (Uterosacral ligament)
• کولون رکتوسیگموئید (Rectosigmoid colon)
• مثانه
• دیستال حالب (Distal ureter)

برای اطلاعات بیشتر به صفحه لاپاروسکوپی آندومتریوز مراجعه کنید.

بافت شناسی

نمایش بافت شناسی ترکیبی از غدد آندومتر و استروما در نمونه های بیوپسی به دست آمده از خارج از حفره رحم برای تشخیص آندومتریوز مورد نیاز است.

مطالعات آزمایشگاهی

• شمارش کامل خون (CBC) با افتراقی: ممکن است به افتراق عفونت لگنی از اندومتریوز و همچنین ارزیابی میزان از دست دادن خون کمک کند.
• آزمایش ادرار و کشت ادرار: اگر عفونت دستگاه ادراری (UTI) در تشخیص افتراقی باشد
• رنگ آمیزی گرم دهانه رحم و کشت: زیرا بیماری های مقاربتی (STD) همچنین می توانند باعث درد لگن و ناباروری شوند.

مطالعات تصویربرداری

• سونوگرافی: آندومتریوز را می توان با سونوگرافی ترانس واژینال یا سونوگرافی اندورکتال ارزیابی کرد.
• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

درمان اندومتریوز

وابستگی اندومتریوز به تولید چرخه‌ای هورمون‌های چرخه قاعدگی، زمینه را برای درمان دارویی فراهم می‌کند. بنابراین، داروهای زیر پایه اصلی مراقبت های دارویی را تشکیل می دهند:

• قرص های ضد بارداری خوراکی ترکیبی (COCP)
• دانازول (Danazol)
• عوامل حاملگی
• آنالوگ های هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH)

جراحی

مراقبت های جراحی برای اندومتریوز را می توان به طور کلی به شرح زیر طبقه بندی کرد:

محافظه کارانه: وقتی پتانسیل تولید مثل حفظ شود

روش های محافظه کار مورد استفاده در درمان اندومتریوز شامل موارد زیر است:

• درناژ و سیستکتومی لاپاروسکوپی – هر دو روش را می توان در درمان اندومتریوز تخمدان استفاده کرد.
• ابلیشن
• نورکتومی پری ساکرال
• فرسایش عصب رحمی لاپاراسکوپی (LUNA)

نیمه محافظه کارانه: زمانی که توانایی تولیدمثل از بین رفته اما عملکرد تخمدان حفظ می شود

جراحی نیمه محافظه‌کارانه عمدتاً برای زنانی که باروری را به پایان رسانده‌اند، برای یائسگی جراحی کوچکتر از آن هستند و به دلیل علائم ناتوان شده‌اند، نشان داده می‌شود. چنین جراحی شامل هیسترکتومی و کاهش سیتودرومتریوز لگنی است.

آندومتریوز تخمدان را می توان با جراحی برداشت، زیرا یک دهم بافت تخمدانی که کار می کند تمام چیزی است که برای تولید هورمون نیاز است. (بیمارانی که تحت هیسترکتومی با حفظ تخمدان قرار می‌گیرند، در مقایسه با زنانی که تحت عمل جراحی اوفورکتومی قرار می‌گیرند، 6 برابر بیشتر از عود می‌کنند.

رادیکال: وقتی رحم و تخمدان ها برداشته می شوند

جراحی رادیکال شامل هیسترکتومی کامل همراه با اوفورکتومی دوطرفه (TAH-BSO) و کاهش سیتوری آندومتریوز قابل مشاهده است. چسبندگی برای بازگرداندن تحرک و روابط طبیعی اندام داخل لگنی انجام می شود.

خلاصه کلام

• اندومتریوز (Endometriosis) می تواند باعث شود که رحم، تخمدان ها، لوله های فالوپ یا روده در نقاطی به نام “چسبندگی” به یکدیگر بچسبند.
• این می تواند بسیار دردناک باشد.
• علت دقیق آن ناشناخته است، اما تحقیقات نشان می‌دهد که قاعدگی رتروگراد (به عقب) و سابقه خانوادگی آندومتریوز ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهد.
• درمان با دارو، جراحی یا هر دو می تواند به علائم آندومتریوز کمک کند.
• قاعدگی های دردناکی که بر زندگی روزمره شما تأثیر می گذارد، طبیعی نیستند، بنابراین اگر درد پریود شدید دارید، با متخصص زنان صحبت کنید.